سوره حمد ام الکتاب و سبعا من المثانی نیست

مقدمه نوشتار

سوره حمد و همه سوره های قرآن کلام خداوند هستند و فرقی با هم ندارند. مثلا اهمیت سوره توحید دست کمی از سوره حمد نیست. اینکه سوره حمد هفت آیه دارد گذشتگان بدون مراجعه به آیات قرآن که سبع المثانی را تعریف کرده و از کلمه هفت مشترک در سبع المثانی و سوره حمد چنین پنداشتند که سبع المثانی سوره حمد است دلیل آن را با وجود صراحت آیات قرآن در تعریف سبع المثانی و نادیده گرفته شدن آن توسط مفسرین و مترجمین قدیم و تبعیت بی چون و چرای متاخرین از آن را در همین نوشتار بیان می کنم. سبع المثانی هم چیزی است که با آیات مکتوب در قرآن با هم عطف می شوند و سبع المثانی هم در حقیقت کتابی است که آیات آن برای تکمیل و تایید قرآن است. کلمه ام الکتاب در سه آیه آمده که یکی در آیه 7 سوره آل عمران که محکم و متشابه را تشریح می فرماید و آیات محکم را اصل قرآن می داند و به آن ام الکتاب می نامد و دیگر آیات هم متشابهات هستند. محکمات که خداوند در این آیه ام الکتاب نامیده احکام و دستورات و پندها و داستان های عبرت انگیز و یگانگی خداوند ، توحید و نبوت و امامت و معاد هستند که ما اصطلاحا به آن فقه اسلامی می گوییم و شالوده اعتقادات مسلمانان بر این آیات استوارند و آیات متشابه که خداوند به دلیل روشن نبودن موضوع آن برای مردم صدر اسلام و قرن ها بعد به صورت تشبیه بیان فرموده که وقتی علم آن را روشن نمود برای تقویت و تایید حقانیت خداوند است و تثبیت بیشتر فقه اسلامی. این دو سری آیات مکمل هم هستند و محکمات سوره حمد نیست که برخی از فقها آن را ام الکتاب یعنی سوره حمد مینامند. بنابراین در اینجا بطور واضح ام الکتاب سوره حمد نیست. در دو آیه دیگر که اشاره به ام الکتاب شده هم اشاره کنیم و سپس به اصل مطلب سبع المثانی در قرآن می پردازیم. آیات 38 و 39 سوره رعد

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ- يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ-قطعا پیش از تو رسولانی فرستادیم و دارای همسر و فرزندان بودند و هیچ پیامبری جز به اذن خدا معجزه ای نداشت در هر زمانی سرنوشت خاص آن را رقم زده ایم و نوشته ایم (در هر زمانی کتاب خاص خود را داشتند که در لوح محفوظ نزد خدا ضبط است) و بر خواست و اراده خداوند در آن تغییراتی صورت میگیرد ولی اصل لوح محفوظ نزد خداوند است به زبان امروزی هارد دیسک بزرگ آفرینش. کتاب در این آیه منظور کتابی که جلد دارد معنی نمی دهد نوشته شده ها آنهم نه با قلم و کاغذ جهان مادی بلکه با روشی که ما نمی دانیم. در آیات 3 و 4 سوره زخرف نیز چنین آمده است. إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ- وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ-ما قرآن را به زبان عربی قرار دادیم که شما در باره آیات آن فکر و تعقل کنید و اصل قرآن در لوح محفوظ ما مرقوم شده است. در این آیه قرآن یک مجموعه وحی مرقوم شده در هارد دیسک بزرگ آفرینش و در فایل ام الکتاب محفوظ است. بنابراین در هیچ جای قرآن سوره حمد ام الکتاب نیست و هر مفسری در قدیم تصورات خود را بیان داشته است که با واقعیت قرآن همخوانی ندارد. حال سبع المثانی که ما آن را سوره حمد نامیده ایم چیست.

واقعیت سبع المثانی چیست

خداوند متعال در محدوده حیات زمین که از بالای جو زمین تا تحت الثری زیر خاک ادامه دارد نیز آیاتی دارد و این آیات هم مانند یک کتاب در یک مجموعه قرار گرفته اند. در آیات بی شماری در قرآن به آنها اشاره شده. هر آنچه که در حیات زمین ما می بینیم آیات خداوند هستند ماهیت این آیات با آیات قرآن فرق دارند ولی هر دو آیاتی هستند برای هدایت مردم. مثالی بزنیم خداوند نور جهان مادی است و نور او در ماهیت متفاوت است. نوری که انرژی ناب بود و نورعلی النور که کیهان از آن ابداع شد. کیهان از احدیت و صمدیت ابداع شد، این نور چنان چگال و توپر و صمد است که بارقه ای از آن می تواند کوه مقابل حضرت موسی را ریز ریز کند. این یک ماهیت نور خدا است ماهیت دیگر آن نور هدایتی است.

آیه 21 سوره حشر- لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ-اگر این قرآن را بر کوه نازل می کردیم، کوه از هیبت آن متلاشی میشد این مثال ها برای کسانی که با عقلشان فکر میکند می زینم. این هم ماهیت دیگر نور هر دو نور هستند. قرآن نور هدایتی است و اگر به نور ذاتی حق تبدیل شود و بر کوهها اصابت کند کوه در جای خود نمی ماند. کره زمین محل زندگی انسان است و درون حیات آن و در قرآن به آن دنیا نامیده شده. اعمال ما انسان ها محل دارد و محل آن هم همین دنیا است که محدوده آن حیات زمین است. حدود 30 درصد آیات قرآن به پدیده های طبیعی اشاره دارند و به عنوان آیات از آن نام برده شده است. آیات 18 الی 26 سوره روم اشاره به پدیده های طبیعی درون زمین و در محدوده حیات را نموده و آنها را آیات خداوند میداند. خداوند متعال به ما عقل و قدرت تفکر عنایت فرموده و می فرماید قرآن را به زبان عربی نازل کردم آن را بخوانید و در آن تفکر کنید هیچ انحرافی در آن نیست.

شروع آیات فوق با این آیه شروع میشود وَلَهُ الْحَمْدُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ –سپاس مخصوص خداوند در آسمان ها و زمین است پس از اشاره به پدیده های طبیعت در جو زمین و زمین میکند و پس از بر شمردن آن که آیات هستند به این آیه ختم می شود - وَلَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَّهُ قَانِتُونَ - وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ-هر چه در آسمان ها و زمین است همه به خداوند تعلق دارند و فرمانبردار او هستند و او است که خلق را می آفریند و سپس آن را بازآفرینی می کند و این موارد ( تمامی پدیده ها و قوانین طبیعت که امر خداوند هستند نمونه بارز و مثالی فوق العاده که حیات است در سماوات و زمین ( در جو هفت طبقه زمین است). به مقاله مفهوم ملکوت سموات الاعلی مثل الاعلی ملائ الاعلی و تصورات خیالی -اگر در آیات توجه و تعقل کنیم و عقل خودمان را در زمان حال در دست خودمان نگه داریم و به نظرات گذشتگان 1300 سال قبل ندهیم خیلی راحت میتوانیم به مفهوم آیات برسیم. خداوند میفرماید در حیات زمین که کتابی مدون است و در جلد هفت طبقه جو زمین و زمین قرار دارد، درونش آیاتی است برای تفکر در آن ها و رسیدن به حقانیت خداوند. از این آیات همینطور سر سری و بی توجه رد نشوید و بنگرید که خداوند چه آفریده است. وَكَأَيِّن مِّن آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ- وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاَّ وَهُم مُّشْرِكُونَ- چه بسیار آیه در جو زمین و زمین است که برآن میگذرند و از آنها روی گردان هستند. یمرون علیها یعنی سماوات و الارض جو زمین است و اکثر آنها به خدا ایمان نمی آورند وبرای خدا شریک می تراشند.

مقوله حیات و راز و رمز جو زمین و طبقات آسمان های آن که آسمان پایینی آن باران زا است و بقیه حافظ حیات هستند را امروزه علم برای ما روشن نموده. گذشتگان نمی دانستند حیات چیست، جو زمین چیست، هفت آسمان یعنی چی و برای خود تخیلاتی درست کردند و بر اساس دانش آن زمان که البته علمی هم از جمله علوم طبیعی وجود نداشت و دانش آن زمان بر فلسفه استوار بود و فلاسفه میدان دار بیان واقعیت های پدیده های طبیعت بودند و بر آن اساس هم کلمات را معنی می کردند. ما بدون تفکر و تعقل در آیات قرآن دربست آن نظرات را قبول کرده ایم و بدون کوچکترین تغییری نقل میکنیم و دروغ بر آیات خداوند می بندیم. کسی که در این آیات سماوات و الارض را هفت آسمان در کیهان بداند آیا دروغ بر آیات خدا نمی بندند.

فَوَيْلٌ لِلَّذينَ يَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَيْديهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَليلاً فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا کَتَبَتْ أَيْديهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَکْسِبُونَ-وای برکسانی که با دست هایشان چیزی را می نویسند سپس می گویند این از جانب خداست تا آن را به بهای اندکی بفروشند. این بها اندک چیست. غرور علمی و تعصب بر نظر گذشتگان به طوریکه آیات قرآن را منطبق بر آن توجیه میکنند. اینکه هفت آسمان یا سبع السموات چیست آیات فراوان در قرآن است از آنجاییکه به واقعیت سبع السموات در این نوشتار نیاز داریم تنها به آیات 3 و 4 سوره ملک اشاره میکنم. هر کس این آیات را بخواند و در سموات والارض که جو زمین است شک کند بر عقل خود شک کند که آیات قرآن را نمی تواند درک کند.

الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَّا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِن فُطُورٍ- ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِأً وَهُوَ حَسِيرٌ- خداوند است که هفت آسمان را طبقه طبقه روی هم خلق کرد در این خلق بخشنده ( خلقی که عطا فرموده) هیچ نقصان و اختلافی نمی بینی (اگر باور نداری پس چشمانت را به سوی آن تیز کن دوباره نگاه کن) آیا شکافی در آن پیدا میکنی. باز دوباره نگاه کن تا نگاهت زبون و درمانده به سوی تو برگردد. این دو آیه برای کسانی که وجدان حقیقت یاب دارند و می خواهند بدون تعصب و تحجر بفهمند سبع السموات چیست کفایت می کند. سبع السموات جایی است که ما می توانیم آن را نگاه و همه طبقات آن را بررسی کنیم یعنی جو هفت طبقه زمین. تاکید خداوند بر نگاه کردن مکرر این معنی را میدهد مگر چشمان شما کور است و نمی بینید که هفت جو زمین که می توانید بررسی کنید منظور است و این همه اختلاف در آن ایجاد کرده اید. سبع السموات همان سماوات و الارض است زیرا حیات در زمین در آن ایجاد شده است و در آن آیات فراوان وجود دارد.

احسن الحدیث و سبع السموات دو مجموعه جدا هستند

ٱللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ ٱلْحَدِیثِ كِتَٰبًۭا مُّتَشَٰبِهًۭا مَّثَانِىَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ ٱلَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَىٰ ذِكْرِ ٱللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ هُدَى ٱللَّهِ یَهْدِى بِهِۦ مَن یَشَآءُ ۚ وَمَن یُضْلِلِ ٱللَّهُ فَمَا لَهُۥ مِنْ هَادٍ-
خداوند قرآن را فرستاد که بهترین حدیث (گفتار) است، کتابی است که آیاتش متشابها مثانی دارد (متشابهات آن در طبیعت در معرض دید قرار دارد که با دیدن آنها ) با ثنای مکرر خدا، خدا ترسان را لرزه بر اندام افتد و باز آرام یابند و دلهایشان به ذکر خدا مشغول گردد. این احسن الحدیث(قرآن) همان هدایت خداست که هر که را خواهد به آن رهنمود فرماید، و هر کس را خدا به گمراهیش واگذارد دیگر هیچ هدایت کننده‌ای نخواهد داشت. مفسرین محترم کلمه متشابه را در این آیه مشابه گرفته اند در صورتی که صحبت از متشابه من المثانی است یعنی این کتاب که بهترین گفتار است یک کتاب مانند خودش که متشابه مثانی است در طبیعت دارد که با دیدن آن آیات، مومنین به یاد عظمت خالق متعال می افتند و از عظمت خداوند رعشه بر اندام و میگویند تبارک الله احسن الخالقین. متشابه را خداوند در آیه 7 سوره آل عمران معنی کرده آیاتی که ظاهر دارند و باطن چگونگی خلقت آیات متشابه نیاز به علم دارد. آیه دیگری هم این ادعا را تایید می کند آیات 2 الی 6 سوره جاثیه.

تنزیلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَكِیمِ
انَّ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآیَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِینَ
وَفِی خَلْقِكُمْ وَمَا یَبُثُّ مِن دَابَّةٍ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ
وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاء مِن رِّزْقٍ فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
تِلْكَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْكَ بِالْحَقِّ فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآیَاتِهِ یُؤْمِنُونَ
قرآن کتابی است که از طرف خداوند نازل شده- بدرستی که هرچه در جو زمین و زمین است آیاتی هستند برا ی مومنین- در خلقت خودتان و پراکنده کردن دابه برای بقاء حیات هم آیاتی هستند برای یقین آوردند گان- اختلاف شب و روز و بارانی که ما از سماء(طبقه زیرین جو زمین) نازل و با آن زمین خشک را احیاء میکنیم و چرخش باد ، همه آیاتی در حیات زمین هستند و در جو زمین و زمین هم آیاتی برای عقل داران (کسانی که با عقل خودشان فکر میکنند و نه با عقل متقدمین). این آیات در طبیعت که برای تو تلاوت کردیم حق است حال به کدام یک از این آیات حدیث بعد الله (قرآن) که در آیه اول خوانده شد ایمان می آورند و یا به آیات فوق که تلاوت شد.

در این آیات قرآن با آیات طبیعت جدا و تفکیک شده است. احسن الحدیث را کتابی دانسته که متشابه من المثانی دارد و آن کتاب طبیعت است که مانند قرآن آیات متعدد دارد آیه 87 سوره فجر مکمل آیات فوق است.

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَإِنَّ السَّاعَةَ لآتِيَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ- وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ-ما جو هفت طبقه زمین و زمین و هر آنچه بین آنها است را به حق و با برنامه آفریدیم و یقینا قیامت فرا می رسد پس به خوبی صرفنظر کن –در حقیقت ما به تو ای پیامبر سبعا من المثانی و قران عظیم را عطا کردیم. این آیه به صراحت و بدون شک و شبهه سبعا من المثانی را جدا از قرآن دانسته و دو کتاب به پیامبر عطا فرموده. بنابراین با بررسی بی طرفانه و به دور با نظر گذشتگان کهن این آیات را مجددا مورد مطالعه قرار دهید مسلما به نتایج کاملا متفاوت از آنچه نقل میشود خواهید رسید. بنابراین سوره حمد بر اساس آیات فوق ام الکتاب نیست و سبع من المثانی هم نیست.

متقدمین در 1300 سال قبل و چند قرن بعد از آن نسبت به طبیعت دید دیگری داشتند .آنها نمی دانستند جو چیست، حیات چه معنی میدهد، اختلاف شب و روز را در تاریکی و روشنی آن می دانستند و نه در زمان آن، امروزه با گسترش علم آگاهی ما هم تغییر کرده لذا یک بازنگری جدید در آیات متشابه قرآن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. دیدگاه خودمان را درباره آیات متشابه قرآن به روز رسانی کنیم. قرآن برای همه نسل ها آفریده شده و نه برای مسلمانان صدر اسلام که هر چه درباره آیات متشابه نوشتند برای ما سند باشد. سید محمد تقوی اهرمی مرداد 1399ویرایش جدید 28/11/1402

• قبلی
• بعدی