ناسخ و منسوخ در آیات قرآن نیست در طبیعت رخ میدهد

مقدمه نوشتار

کلمات ننسخ و بدلنا یک مفهوم کلی را در خود دارد که برای بررسی این موضوع باید در نظر گرفته شود. ننسخ یعنی از دور خارج شدن و اعتبار نداشتن است مانند نظریه هفت آسمان بطلمیوسی که علم آن را منسوخ کرد و کلمه بدلنا هم یعنی جایگزین کردن چیزی با چیز دیگر. هر دو این مفهوم را هم در خود دارند که چیزی که منسوخ و یا مبدل شده دیگر وجود خارجی ندارد. آیا آیاتی که در قرآن منسوخ شده اند هنوز در قرآن وجود دارند. کلیه مفسرین بر این موضوع که آیات منسوخ شده هم اکنون در قرآن وجود دارند و این با اصل کلی در آیه-َ لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِ اللَّهِ وَ لَقَدْ جاءَکَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلین وآیه- تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ نمی خورد. آیه إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ما قرآن را نازل کردیم واز آن محافظت می کنیم . این آیه بیانگر این است که تمامی آیات قرآن دارای اعتبار و تحت محافظت قرار دارند. بنابراین باید دنبال دلیل آن باشیم. تمامی دلایلی که معتقدین به ناسخ و منسوخ بیان می فرمایند با قرآن در تضاد است. دوم در دو آیه ناسخ و منسوخ از آیه نام برده و در قرآن موارد بسیاری است که آیه و آیات پدیده های طبیعت هم هستند که قرآن واضح و روشن آنها را آیات می نامد و آنها را قرآن ثانی می نامد. تعجب میکنم از برخی  تحلیلگران که در قرآن دنبال کلمه آیه می گردند که معنی آیه قرآن نمی دهد ولی به آیات اصلی قرآن که پدیده های طبیعی را آیات الهی نامیده است توجه ای ندارند.

بررسی دو آیه معروف ناسخ و منسوخ

مَا نَنسَخْ مِنْ آیةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیرٍ‌ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا ۗ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ‌106 بقره ترجمه عرف- هر حکمی را نسخ کنیم، یا آن را به [دست‌] فراموشی بسپاریم، بهتر از آن، یا مانندش را می‌آوریم؛ مگر ندانستی که خدا بر هر کاری تواناست.
چرا در این جا آیه را حکم معنی کرده اند. جای تعجب است. آیه خود آیه معنی میدهد و برداشتن آن از آیه استنباط  می شود. ترجمه آیه را باید همان کلمات آیه  ترجمه کرد و تفسیر را در ترجمه نمی بایستی به کار گرفت. آیه می فرماید بهتر از آن و یا مثل آن را می آوریم. در آخر آیه خداوند به هر کاری توانا است. توانایی خداوند مفهوم بسیار وسیع تری از تغییر یک حکم می دهد و با خلقت سر و کار دارد. چنانچه به آیات قرآن با دید تفکر و تعقل نگاه کنیم این کلمه أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کلِّ شَیءٍ قَدِیر، در خلقت پدیده های طبیعی به کار رفته است مانند این آیه ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ يُحْيِي الْمَوْتَى وَأَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
 آیه دوم 101 سوره نحل و ترجمه متداول

وَإِذَا بَدَّلْنَا آیةً مَّکانَ آیةٍ ۙ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا ینَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مُفْتَرٍ‌ ۚ بَلْ أَکثَرُ‌هُمْ لَا یعْلَمُونَ و چون حکمی را به جای حکم دیگر بیاوریم -و خدا به آنچه به تدریج نازل می‌کند داناتر است- می‌گویند: «جز این نیست که تو دروغ‌بافی.» [نه،] بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند.
و چون آیه ای را جایگزین آیه دیگری نماییم خداوند به چیزی که نازل میفرماید علم دارد به تو گویند که به آیات قرآن افتراء می بندی در صورتی که بیشتر مردم علم آن را ندارند. افتراء بستن یعنی برای افرادی این ظن پیش می آید که این آیات تناقض در قرآن ایجاد میکند و این مربوط به زمان نزول آیات است تا زمان حال است و ارتباطی به کفار و یهودیان ندارد. همین که بسیاری با نزول این آیه علمی ایجاد شک و شبهه در آنها پدید آمده که برخی آیات در قرآن وجود دارند ولی تاریخ گذشته و منسوخ شده است، نوعی افترا به قرآن بستن است، چرا که علم آن را ندارند و علم آن را روشن میکند. حال به آیاتی که پدیده های طبیعی را آیات خداوند می داند توجه فرمایید.ذهن را به آن سمت هم سوق دهید که کلمه آیه در دو آیه فوق میتواند پدیده های طبیعی هم باشد. آیات 3 الی 6 آیات سوره جاثیه

تَنزِیلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَكِیمِ-این کتاب (قرآن) از طرف خداوند نازل شده
انَّ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآیَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِینَ-بدرستیکه در جو زمین و زمین هم آیاتی برای مومنین وجود دارند،(مثلا)
وَفِی خَلْقِكُمْ وَمَا یَبُثُّ مِن دَابَّةٍ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ-در خلقت خودتان و پراکنده کردن ریز جنبندگان نیز آیاتی هستند برای کسانی که به یقین رسیده اند، به علاوه
وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاء مِن رِّزْقٍ فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ- در اختلاف زمان شب و روز و رزقی (باران) که از آسمان (همان جو زمین و زمین منظور است و گرنه در کیهان باران نمی بارد؟) نازل و زمین خشک را با آن احیاء بعد از مرگ آن  و چرخش باد همه این ها آیاتی هستند برای کسانی که از عقل و فکر خود استفاده میکنند .
تِلْكَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْكَ بِالْحَقِّ فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآیَاتِهِ یُؤْمِنُونَ- این همه آیاتی از خداوند است که بر تو تلاوت می کنیم حال به کدام یک از این آیات، آیاتی که بر شمردیم و یا قرآن ایمان می آورند. آیات طبیعت را در کنار قرآن مجید قرار داده و میفرماید هر دو آیاتی هستند که برای تذکر شما. آیات دیگر را هم نگاه کنیم. آیات 21 الی 27 سوره روم.

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُونَ- و از جمله آیات او خلقت شما در خاک است تا انسان شدید و به هر سو پراکنده گشتید.
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ- و از جمله آیات او قرار دادن زوجی از جنس خودتان که با آن هم  بسر برید و میان شما همدلی و رحمت قرار داد و این آیاتی است برای کسانیکه فکر میکنند.
وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّلْعَالِمِينَ- و از جمله آیات خلقت جو زمین و زمین (محل سکونت شما) و اختلاف زبان ها و رنگها و این هم آیاتی است برای مردم جهان
وَمِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُكُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ- و از جمله آیات استراحت شما در شب و فعالیت شما در روز برای کسب معاش که از فضل و رحمت خداوند است، این آیات هم برای کسانی است که گوش شنوا دارند.
وَمِنْ آيَاتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مَاء فَيُحْيِي بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ- و از جمله آیات برق است که به شما نشان میدهد به قصد بیم و امید و نزول باران از آسمان که با آن زمین مرده را زنده میکند و این هم آیاتی است برای کسانی که تعقل میکنند .
وَمِنْ آيَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَاء وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِّنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنتُمْ تَخْرُجُونَ-و از جمله آیات استوار نگه داشتن جو زمین و زمین به امر خود(با قوانین مربوطه مانند گرانش و نیروی گریز از مرکز) و وقتی که شما را در زمین فراخواند، در زمین خارج می شوید ( در زمین بر اساس قانون تکثیر پذیری زنده می شوید).
آیات این چنینی فراوان است و خداوند این آیات را سبع المثانی نامیده است که آیاتی هستند که در جلد سبع السموات( هفت طبقه جو زمین و زمین) قرار دارند. آیات دیگر در جلد کلام الله قرآن مجید قرار دارند.به مقالات سبع المثانی و قرآن دو کتاب الهی هستند مراجعه فرمایید.

نتیجه نوشتار

پدیده های طبیعت همه آیات خداوند هستند و در حال تغییر و تحول، در سرنوشت زمین آیات فراوانی بودند که منسوخ شدند و آیات دیگری جای آنها قرار گرفت که از ضرورت تکامل در زمین بودند . مانند انقراض دایناسور ها که وجود آنها برای ادامه تکامل موجودات ضروری نبود و منسوخ شدند  تا تکامل راه خود را طی کند و آیات دیگری را جایگزین آنها کرد. هم اکنون هم در دوران یکی دو قرن اخیر به دلیل فعالیت انسان و گسترش علم و صنعت بسیاری از پدیده ها منقرض و به جای آنها پدیده های دیگر آمد مثال انقراض اسب و قاطر و خر که بار حمل و نقل جهانی را بر دوش می کشیدند و به جای آنها خود رو جایگزین شد. به آیات 41 و 42 سوره یاسین توجه فرمایید. آيَةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ  وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما يَرْكَبُونَ. وآیات دیگر برای آنها این است که  نیاکان آنها را بر کشتی ها به صورت انباشته سوار کردیم و مانند این ها برایشان وسیله های دیگر نیز خلق کردیم. خداوند کشتی و وسیله حمل و نقل را که انسان ساخته است را خلق خود میداند- وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ خداوند شما را و آنچه را که می سازید خلق کرده است. در سوره نحل آیه 8 میفرماید وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَ زِينَةً وَ يَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ - وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ- اسب ها و استران و الاغ را برای حمل و نقل و زینت شما آفرید و چیز های دیگر هم برای شما آفریده ام که (فعلا)نمی دانید و  هنگامی که آنها را بیرون میبرید (هم حیوانات و هم چیزهای دیگری که برای حمل و نقل شما آفریده ام) زیب و افتخار شما باشند. اسب و استر و الاغ وسیله حمل و نقل جهانی بود. آنها منسوخ شدند و به جای آنها چیزهایی که نمیدانید (خودرو و هواپیما نیز خلق کرده ام که در آینده متوجه می شوید). این ها همان مالا تعلمون هستند که بَدَّلْنَا آیةً مَّکانَ آیةٍ است. این  چند مثال را آوردم که به عمق آیات تفکر و تعقل کنیم. این که آیاتی در قرآن باشند که منسوخ شده باشند و یا به اصطلاح برخی حکم باشند تفکر و تعقل و بَلْ أَکثَرُ‌هُمْ لَا یعْلَمُونَ نمی خواهد. تفکر در آیات قرآن و نو اندیشیدن و شناخت قرآن دریچه وسیعی از مفاهیم را بر روی دیده ان انسان باز می کند. قرآن برای همه نسل ها آفریده شده و تنها به صدر اسلام تعلق نداشته است. سید محمد تقوی اهرمی 19 تیر ماه 1399

• قبلی
• بعدی