خلقت انسان از نطفه در قرآن تصورات ذهنی یا واقعیت قرآنی

خداوند متعال در قرآن مرد را بر زن ترجیح نداده است و نطفه مرد را عامل پیدایش انسان نمی داند. کلمه نطفه در قرآن معنی آب مرد نمی دهد و قرار مکین هم نمی تواند رحم زن تلقی شود. این برداشت من از آیات قرآن است و دلایل خودم را در زیر خدمت خوانندگان عزیز مقاله عرض می کنم .

موقعیت اجتماعی زن نزد اعراب پیش از اسلام از وضعیت خاصی برخوردار بود و زن به عنوان کالایی در نظر گرفته شده و خرید و فروش می شد و از حقوق اجتماعی و فردی محروم بود و در شمار لوازم و اثاثیه خانه قرار می گرفت و این ضرب المثل بین آن ها رواج داشت که زن حکم  ظروفی را دارد که جای نطفه مرد است. وانما امهات الناس اوعیه – مادران حکم ظروف را دارند که فقط برای جای نطفه آفریده شده اند (کتاب فروغ ابدیت –آیت الله جعفر سبحانی – بخش شبه جزیره عربستان )

این ضرب المثل چنان در فرهنگ اعراب پیش از اسلام رسوخ کرده بود که سالیان دراز بعد از اسلام هم در ذهن بسیاری جا باز کرده است. این یک ذهنیت مرد سالاری است که هنوز هم  در جوامع اسلامی و کشور ما آثار آن وجود دارد و در تفاسیر هم به  آن مواجه می شویم .

در تفسیر آیه أَلَمْ نَخْلُقكُّم مِّن مَّاء مَّهِينٍ فَجَعَلْنَاهُ فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ إِلَى قَدَرٍ مَّعْلُومٍ- فَقَدَرْنَا فَنِعْمَ الْقَادِرُونَ-قرارمکین را همان ظرف دوره جاهلیت در نظر گرفته اند یعنی زن قرار گاه نطفه مرد است در صورتیکه معنی واقعی آیه شریفه قرآن این است" آیا شما را از آب کم و ناچیز نیافریدیم و آن را در قرارگاه محکم و استوار قرار ندادیم تا زمان مقدر شده بر اساس تقدیر(و برنامه ریزی الهی) و بر تقدیر و برنامه ریزی خود فائق آمدیم و چه برنامه ریزی توانائی انجام دادیم ".

ماء مهین آب کم است. همین آب با فرمول H2O که در آفرینش حیات در زمین اولیه نقش اساسی بازی کرده است. ماء دافق هم همین آب است.  شرح مفصل آن را مطالعه فرمایید. صحبت از نطفه اولیه حیات است در زمین اولیه و این نطفه امشاج نبتلیه است یعنی قابلیت تکثیر پذیری را دارد ولی هنوز مذکر و مونث یعنی جنسیت نر و ماده در آن ایجاد نشده بود و خداوند این نطفه حیات را در جایگاه استوار و محافظت شده غشاء هسته سلولی- قرارمکین - قرارداد. نطفه امشاج هنوز غشاء هسته ای و هسته ندارد و در اثر تکامل حدود دو میلیارد سال بعد دارای غشاء هسته ای پیشرفته میشود. 

مفسران محترم ماء مهین را نطفه مرد دانسته اند و نطفه نمی تواند در نظام خلقت  آبی پست و بی ارزش باشد بلکه بر عکس شاهکار خلقت خداوند است و رحم زن هم قرار مکین نیست چرا که مقام و منزلت زن بسیار بالاتر از این است که خداوند او را  قرار مکین برای آب مرد خلق کرده باشد و سخن از خلقت انسان در زمین اولیه است-این آیه در ارتباط با انا خلقناهم من طين لازب است خلقت اولیه و سنگ بنای حیات که انسان هم درآن قرار دارد.

برای روشن شدن موضوع باید موقعیت زمین اولیه را در نظر مجسم کنیم. این مطالب آخرین یافته های علم زیست شناسی است و قرآن مجید بسیار فراتر از علم سخن می گوید باید در آیات الهی تفکر و تعقل نماییم. به این چند آیه توجه  فرمایید و بعد مطلب را ادامه دهیم.

أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَى- ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى- فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى- أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍعَلَى أَن يُحْيِيَ الْمَوْتَى- " آیا انسان نطفه تقدیری (برنامه ریزی شده) نبود که مقدر می شود. آیا انسان نطفه تحت برنامه ریزی و نرم افزاری الهی (تقدیر الهی) نبود که مقدر می شود(به بار می نشیند). چقدر زیبا و پر مفهوم یکی از معانی منی تقدیر است. معنای دیگر هم  دارد مرگ، قضا و قدر، آرزو و در زبان عربی آب مرد هم اصطلاحا منی گویند. مدت های مدیدی است که تمامی معانی دیگر کنار گذاشته شده  و به معنی آب مرد چسبیده ایم و به رحم زن وصلش کرده ایم آیا با خود فکر نکرده ایم که آب مرد به تنهائی نمی تواند نقش اساسی در ایجاد نطفه داشته باشد. آیا خداوند متعال که علم مطلق است آب مرد را اساس خلقت انسان و زن را قرار مکین می داند. 

الم یک نطفه من منی یمنی. ترجمه رایج می نویسد (آیا او نطفه مرد نبود که  در رحم زن ریخته شد ؟) بعد ادامه جریان بر اساس نظر گذشتگان در درون رحم ادامه می یابد. در صورتی که با مقایسه آیات دیگر دارای مفهوم کاملا متفاوتی است. این نطفه تقدیری نبود که مقدر می شود و پس آن علقه بود که خلق شد و بسوی هدف برنامه ریزی شده هدایت گردید سپس در آن جنسیت نر و مادینگی قرارداده شد DNA کامل درون هسته که  قابلیت تکثیر پذیری از راه  جنسیت نر و ماده را بدست می آورد قرار داده می شود. کسی که  قادر به این کار است می تواند مرده را نیز در قیامت زنده کند. صحبت از خلق کردن اولیه است. معنی خلق یعنی ایجاد برای اولین بار از چیز دیگر و آن چیزی که خلق  می شود  قبلا وجود نداشته است. به نظر اینجانب در هیچ  جای قرآن هنگام صحبت از نطفه، از آب مرد و رحم زن اشاره ای نشده و این از تصورات ذهنی کهن ما است.

بهتر است با این دید هم آیات را بررسی کنیم شاید زوایای تاریک آن روشن شود –در آیه بعدی می فرماید 

قُتِلَ الْانسَانُ مَا أَكْفَرَهُ مِنْ أَىّ‏ شىَ‏ ءٍ خَلَقَهُ مِن نُّطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَه ثمُ‏ أَمَاتَهُ فَأَقْبرَهُ

مرگ بر این انسان پوشاننده حقیقت باد -چه چیز او را  کافر ساخت (آیا فکر نمی کند از چه خلق شده) از نطفه ای خلق شده که آن را در چهارچوب  برنامه ریزی الهی قرار دادیم و راهش را هموار کردیم (تا به انسان تبدیل شد) سپس مرگ او را فرا می گیرد و محو می شود "

خداوند متعال در چند آیه دیگر هم می فرماید راه تکاملی نطفه را هموار کردیم .در آیه بالا ثم کان علقه فخلق فسوی وقتی نطفه ایجاد می شود مجددا از خلق بعد از نطفه صحبت می فرماید. سپس علقه بود که خلق شد و سر و سامان گرفت. قضیه نطفه  فرا تر از مراحل رشد جنین در رحم مادر است. بعلاوه با خودمان فکر نکرده ایم  که آیا نطفه مرد به تنهائی می تواند  منشاء  جنسیت  نر و ماده  شود و اوول زن نقشی در آن ایفاء نمی کند؟ به معنی متعارفی که در تفاسیر است  توجه نماییم :

آیا او (انسان) از نطفه ای از منی( مرد) نبود که در رحم( زن) ریخته شد و سپس بصورت خون بسته در آمد و خداوند او را (انسان) را آفرید و موزون ساخت و از او دو جفت مرد و زن آفرید. در این آیه نقش اوول زن چه می شود در ثانی خداوند می فرماید از آن علقه جنسیت مذکر و مونث را قرار دادیم نه  دو جفت مرد و زن این مطلب را اگر درباره اش تفکر و تعقل کنیم به سیاق آیه نمی خورد و پس مطلب باید فرا تر از این تصورات باشد. باید در آیه  تفکر و تعقل کنیم و چیزی که خداوند متعال مکررا به انسان می فرماید در آیات خداوند فکر کنید. –حال  خلاصه آخرین یافته های علم زیست شناسی را بررسی کنیم و با این آیات مقایسه میکنیم.

پروفسور راینهارد کاپلان زیست شناس معروف آلمانی در کتاب پیدایش حیا ت می گوید. در زمین اولیه میلیون ها سال پس از شکل گرفتن پوسته جامد زمین و سرد شدن آن زمانی که حرارت بالای نقطه جوش آب قرار داشت و سطح زمین هنوز داغ و جو اولیه زمین انباشته از بخار آب و متان و آمونیاک بود، مولکول های اولیه حیات آب، آمونیاک و متان درون گودال ها و برکه ها به حالت جوش قرار داشتند و این سه عنصر با یکدیگر ترکیب می شدند و آب بخار می شد و توده سیاه رنگ روی کانی های داغ مانند سفال و سنگ پیریت باقی می ماند و مرتبا انباشته می شد. البته این نظر کاپلان در زمان خود معتبر بود و اکنون دنیای ار.ان.ای در خلقت اولیه حیات دارد در موضوع خلقت اولین نطفه حیات جا باز می کند.(این اصلاحیه بر این نوشتار است ولی به مطالب اصلی مقاله دست نمی زنم تا روند تحول فکری و تفکر در آیات و مقایسه با علم روز را تمرین کنیم)

أَلَمْ نَخْلُقكُّم مِّن مَّاء مَّهِينٍ فَجَعَلْنَاهُ فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ إِلَى قَدَرٍ مَّعْلُومٍ.

آیا ما شما را از (یا در) آب کم و نا چیز خلق نکردیم و سپس آن را تا  زمان معینی در محفظه استوار و محکم قرار دادیم 

جو زمین دودی شکل و تیره بود و اکسیژن در جو وجود نداشت. عناصر غالب در جو زمین  هیدروژن، متان، آمونیاک و مقدار بسیار زیاد بخار آب بودند. شکل گیری حیات اولیه از آغاز پیدایش مولکول های ساده تا ایجاد ماکرو مولکول های آلی زنجیره ای در چهار دوره صورت گرفته است که خداوند متعال در سوره فصلت آیه 10 به این چهار دوره اشاره می کند دوره پیدایش اقوات. اقوات غذای  بیولوژیکی تکثیر پذیر است که به نطفه اولیه حیات ختم شده است. عامل اصلی شکل گیری حیات توده سیاه چسبنده  بر روی سفال داغ  و پخته صورت گرفته و این نطفه که قابلیت  تکثیر پذیری را پیدا کرده است سر آغاز حیات برروی کره زمین است این را دانشمندان زیست شناسی اعلام کرده اند. در این نطفه ملکول های DNA ظاهر شده است و اخیرا هم اعلام نموده که سر آغاز حیات از نطفه بوده است 

این نطفه در درون آب ها ی کم و در درون سنگ رس داغ و پخته به دور از نور مستقیم خورشید قرار گرفت. اکسیژن و نور مستقیم خورشید مانع ایجاد نطفه حیات میشد. روز و شب در زمین هنوز شفاف نشده بود، جو زمین مملو از غبار آتشفشان ها و بخار آب و به اصطلاح هوا تیره و تار بود و آسمان دودی بود (این جا اسمان منظور جو زمین است و نه کیهان که ابن عباس فرموده و مفسرین هم هم چنان این مطلب را کپی بر داری و نشر می دهند). این نطفه میلیون ها سال درون آب قرار داشت و از این نطفه نسل انسان و گیاهان و جانوران شکل گرفت. توده سیاه رنگ و چسبنده را خداوند متعال در قرآن حما مسنون نامیده و این حما مسنون بر روی سفال داغ  صلصال کالفخار یک مجموعه را به  وجود آوردند که حیات از آن سرچشمه گرفت و نطفه هم در درون این توده سیاه رنگ  قابلیت تکثیر پذیری را پیدا کرد و مدت مشخصی در محیط حفاظت شده طبیعت تحت حفاظت تا دوره تکامل در قرار مکین قرار گرفت .

خداوند متعال در سوره فصلت آیات 9 الی 12 پیدایش زمین را شرح می دهد و همه آیات بهم پیوسته هستند و به یک موضوع اشاره دارند که  تایید  کننده این نظریه است می فرماید

قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَندَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ

بگو: آيا شما به آن كسي كه زمين را در دو دوره آفريد كافر هستيد؟ و براي او شریک می تراشید او پروردگار دو عالم است.

وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ

 او در زمين رواسی (پوسته جامد) و بر روی آن برکت و (حیات ) را قرار داد و اقوات(غذای بیولوژیکی) را در چهار دوره آفرید. برای رفع نیاز درخواست کنندگان(موجودات زنده تک سلولی های نخستین که قرار است خلق شوند)

ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ-

سپس به آسمان زمین که دودی و تیره و تار بود پرداخت و به آسمان زمین و زمین فرمود خواه  ناخواه (بر مدار خود) آرام  گیرید و جواب دادند  آرام و مطیع هستیم. مدار زمین به دور خورشید و جو زمین تثبیت و آرام گرفت. دلیل دیگر اینکه سماء متعلق به زمین است و جدا از زمین نیست که ما آن را کیهان فرض کنیم. هر دو یک مجموعه در نظر گرفته شده. خطاب به زمین و جو آن به طور واضح منظور را می رساند.

- فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَأَوْحَى فِي كُلِّ سَمَاء أَمْرَهَا وَزَيَّنَّا السَّمَاء الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَحِفْظًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ

الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ –سپس آسمان زمین را در دو دوره ودر هفت طبقه آراست  و امر خود را در کل طبقات آن قرار داد (قوانین مربوطه را در آنها وضع فرمود) و آسمان زمین را زینت بخش ستارگان قرارداد و آن را محفوظ کرد و این است برنامه ریزی تدوین شده  قادر متعال. خداوند زمین را پس از جدا شدن از ابر خورشیدی در دو دوره آفرید دوره  تکامل  اتمی و دوره تکامل شیمیائی یا تحول اتمی و تحول شیمیایی.

در دوره تکامل اتمی همجوشی هسته ای صورت میگیرد و باعث پیدا شدن عناصر سنگین مانند آهن و سایر عناصر شده و زمین جرم دار میشود و جاذبه زمین شکل می گیرد و می تواند گازهای موجود درجو خود را نگه دارد که به فضا پرتاب نشوند .

در دوره دوم تکامل شیمیایی است که با پایین آمدن درجه حرارت اتم ها به مولکول ها تبدیل و مولکول های آب و متان و آمونیاک و کانی های آلومینیوم و سیلیسیوم و پوسته جامد زمین ایجاد می شوند و بر روی پوسته جامد زمین برکت حیات ( خاک رس) شکل می گیرد و درست در همین زمان است که پوسته جامد زمین سرد میشود و بخار آب فراوان همراه عناصر متان و آمونیاک بر روی آن تشکیل مولکول های اولیه حیات را میدهند.

خداوند در چهار دوره غذای بیولوژیکی یعنی پروتئین ها و اسید نوکلئوتیدها و قند ها را برنامه ریزی کرد تا شرایط رشد و نمو نطفه اولیه حیات قبلا فراهم شود و این اعجاز قرآن است. این موضوع اخیرا توسط زیست شناسان معروف جهان اعلام شده و غذای بیولوژیکی را سوپ اولیه زمین می نامند .

قرآن این مطلب را در 1400 سال قبل عنوان کرده است و دقیقا همان مطالبی که علم زیست شناسی میگوید. این کلمات وحی خداوند هستند نه کلام حضرت محمد (ص) رسول گرامی اسلام.

 باید چشم را باز کرد و با بصیرت به کلام خداوند نگریست. اولین پروبیوت ها یا سلول های بدون هسته یا باکتری های غیرهوازی در پایان دوره چهارم اقوات ایجاد میشوند. پروفسور کاپلان ایجاد غذای بیولوژیکی تکثیر پذیر را شرط اولیه تشکیل حیات میداند و نطفه هم همین پروبیوت های تکثیر پذیر دارای مولکول های DNA است. این مولکول ها باید در شرایطی به وجود آیند که  نور خورشید و اشعه ماوراء  بنفش مانع ایجاد این نطفه حیات نشوند. از این نظر است که خداوند متعال می فرماید پس از اینکه اقوات در پوسته جامد زمین ایجاد شد و نطفه حیات شکل گرفت به آسمان زمین پرداخت در حالی که دودی و تیره و تار بود و یکپارچه و این فرآیند میلیون ها سال طول کشید تا راه نطفه هموار شد.

باید توجه داشت که تا به این لحظه خورشید و زمین مدار ثابت خود را تثبیت نکرده بودند. چرا که زمین هنوز حالت کروی شکل خود را نیافته و مدار آن تثبیت نشده بود و چه زیبا خداوند در تمثیلی برای ما واقعه علمی پیدایش زمین را شرح میدهد .

فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ-

در این لحظه (زمان)آسمان زمین و زمین تثبیت میشوند و به  تعبیر قرآن آرام می گیرند و تسلیم برنامه ریزی هدفمند خالق متعال قرار می گیرند. چقدر زیبا بیان فرموده است دانشمندان زمین شناسی به واقعیت این پروسه از نظر علمی و زمان ایجاد اقوات و ارتباط آن  با آسمان دودی نرسیده اند و مطالب قرآن کاملا جدید و علمی و برای دانشمندان زمین شناس مسلمان مایه افتخار و عامل طرح در محافل علمی است.

پس از تثبیت زمین و آسمان آن هفت جو زمین شکل میگیرد و لایه  حفاظ  زمین و به تعبیر قرآن سقف محفوظ برای حفاظت از حیات و فیلتر کردن اشعه  ماوراء  بنفش ایجاد میشود و هفت  طبقه جو زمین ضامن بقاء  حیات موجودات در زمین شکل می گیرد. جو و هفت طبقه آن در دو دوره بازی و اسیدی، به عبارتی دوره اول عناصر غالب محیط  هیدروژن است که عنصر غالب جو یکپارچه در سالیان دراز بود ه و در دوره دوم با ایجاد اکسیژن به محیط  اسیدی  تبدیل می شود. هفت آسمان در بند تصورات ذهنی ما

 هر کدام از این کلمات معنی و مفهوم خاص خود را دارند. در آیات خداوند تفکر و تعقل کنیم تا مطالب نو و علمی از آن بیرون آوریم و هر کلمه خداوند در قرآن دنیائی از مفاهیم  در خود دارد که باید آن را درک کرد. سید محمد تقوی اهرمی دی ماه 1394-ویرایش جدید شهریور 1395 و آخرین ویرایش خرداد1397ویرایش جدید مرداد 1402

• قبلی
• بعدی